در یک نگاه دقیق، آموزش و پرورش در کانون رشد فردی و اجتماعی قرار می گیرد. با این ویژگی محوری، هیچ نهاد دیگری به اندازه آموزش و پرورش با چالش اساسی و بنیادی روبه رو نبوده و نیست. امروزه نمی توان ضرورت، فوریت و نیز اعجاز آموزش و پرورش را برای آینده کم ارزش شمرد. بنیان همبستگی اجتماعی، پیشرفت همه جانبه جامعه، توسعه پایدار، تعالی انسانیت و صلح و دوستی، به آموزش و پرورش وابسته است. البته نیل به این اهداف، در گرو عوامل متعددی است. با نگاهی به نظام تربیتی و مطالعه عناصر و مؤلفه های گوناگون آن، خواهیم دید که شاخص ترین و ممتازترین مؤلفه آن، «معلم» است که بنیانی برای رویارویی با چالش ها و بحران های حال و آینده نظام آموزشی محسوب می شود. البته نگرش نظام مند ایجاب می کند که همه مؤلفه ها را مورد توجه قرار دهیم؛ لیکن با توجه به موضوع بحث، می توان نقش برخی عناصر از جمله معلم را برجسته تر دانست. لذا با چنین تأکیدی، آنچه فوریت دارد، تغییر نگاه نسبت به «نقش معلم» است ــ نقشی که به مراتب از نقش منتقل کننده مفاهیم و مطالب علمی به فراگیران، فراتر می رود. در عصر پرشتاب تحولات امروزی، معلم باید در فرایند آموزش و تدریس به عنوان عامل یا «کارگزار فکور» ظاهر شود. بر این مبنا، وی باید از توان و شایستگی ایجاد، تقویت عزم، اهتمام، رغبت و انگیزه یادگیری در دانش آموزان برخوردار باشد. این مقاله، ضمن توجه به اهمیت آموزش و پرورش و جایگاه ممتاز معلم، به عواملی که به ایفای نقش هرچه مطلوب تر حرفه و تفکر معلمی کمک می کند، پرداخته است.
کلمات کلیدی
معلم, نظام آموزشی,حرفه,آموزش, تدریس, تربیت, نقش حرفه معلم, هنر, یادگیری،
ارتباط نظام تربيتي با نظام و عناصر نهاد سياسي و اجتماعی، از دير زمان مورد توجه بوده و بسياري از صاحب نظران به رابطه ميان اين دو بخش اشاره كرده‌اند و پيوند تنگاتنگ نهادهاي آموزشي و قدرت و جامعه پذیری را مورد تأكيد قرار داده‌اند. ﻫــﺪﻑ ﺍﺳﺎﺳــﻰ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ، بررسی چالش های تربیت سیاسی و اجتماعی در تربیت معلم می باشد که برای دانشجویان و معلمانی که قرار است به تربیت نسل آینده در زمینه های یاد شده بپردازند ضرورت دارد . روش جمع آوری اطلاعات در این تحقیق کتابخانه ای است . روش کتابخانه ای که با مطالعه کتب علمی ، مجلات و مقالات علمی و تخصصی و استفاده از شبکه اینترنت انجام گرفته است . براساس يافته هاي پژوهش تربیت سیاسی ، یعنی پرورش و شکوفا سازی استعداد هایی که مربوط به بعد سیاسی انسان و ویژگی عمومی او ، یعنی قدرت است . ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﭘﻲ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﻣﻮﺭ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺍﻫﺘﻤـﺎﻡ ﺑﻮﺭﺯﻧﺪ ، ﺩﺭ ﺍﻧﺠـﺎﻡ ﺍﻣـﻮﺭ ﺍﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﻭ ﺗﻌﺎﻭﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭﻱ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻣﻬﺮﺁﻣﻴﺰ ﻭ ﻣﻌﺎﺷﺮﺕ ﺑﺎ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ . در این مقاله ضمن بیان اصول ، اهداف ، عوامل و ارکان این دو رویکرد ، پیشنهاد هایی ارائه گردیده ست.
توسعه هرچه بهتر روابط صحيح اجتماعي افراد يک جامعه، بستگي به تـدوين و ارائـه تربيـت اجتماعي بر پاية فرهنگ، عقايد، اهـداف و سياسـت هـای تربيتـي آن جامعـه دارد. تربیت یکی از مباحث مورد توجه ادیان و مکاتب مختلف در طول قرون و اعصار بوده است.تربیت ابعاد مختلفی را داراست که یکی از مهم ترین این ابعاد، بعد تربیت اجتماعی است. اگر چه تربیت در میان اقوام مختلف و در سیر تاریخی اش، ظهور و بروز متفاوتی داشته و به شیوه های گوناگون اعمال گردیده، اما تجلی تمامی این اقدامات گویای درک انسان ها از ضرورت تربیت بوده است. از آن جـا کـه فرهنگ جامعة ما فرهنگ اسلام است، بر پيروان اين مکتب، خـصوصاً اوليـاي تعلـيم و تربيـت جامعه لازم است در مرحله اول به تبيين و تشريح قواعد موجود در تربيت اجتماعي مطلوب و منطبق بر موازين اسلامي اقدام کنند. از منظر اسلام هر كدام از اعضاي جامعه عضوي از پيكـرة امـت اسـلامي انـد كـه داراي ارتباط عميق و صميمي و داراي حقوقي متقابل نسبت به يكديگرند. تربيت اجتماعي نيز در پي آن است تا بين مسلمانان همبستگي و اتحاد به وجود آيد، افراد نسبت به امور جامعـه اهتمـام بورزند، با انصاف و عدالت خواهي حقوق ديگران را رعايت نمايند، در انجـام امـور اجتمـاعي همكاري و تعاون داشته باشند و به برقراري روابط مهرآميز و معاشرت با ديگران بپردازند. به همين سبب، در اين مقاله مفهوم، اصول و انواع روش های تربيـت اجتمـاعي از منظـر امام علی (ع) مورد بررسی قرار می گیرد.
تربيت سياسي، به عنوان زيرمجموعه تربيت اجتماعي از اهميت بـالايي برخـوردار اسـت و شايد بتوان گفت از ميان كاركردها و نقش هايي كه تعليم و تربيت بر عهده دارد، تربيت سياسي و مدني يكي از كاركردهاي مهم آن است، چرا كه تداوم حيات جامعه تـا حـد زيـادي بـه ايـن كاركرد بستگي دارد. تربيت اجتماعي و بـه طـورخـاص تربيـت سياسـي، بـا ايجـاد دلبسـتگي و وابستگي نسل نو به ارزش ها، افكار و نگرش ها، و رفتارهاي سياسي مورد نظر، امكان تداوم، حفظ و استمرار حاكميت سياسي را فراهم مي آورد. بنابراين مي توان گفـت تعلـيم و تربيـت از طريـق فرايند تربيت سياسي، علاوه بر انتقال گرايش ها و الگوهـاي فكـري و رفتارهـاي خـاص كـه در چارچوب سنت هاي رايج سياسي هستند، نقش انتقـال اقتـدارسياسـي و عضـوگيـري بـراي نظـام سياسي و حكومت را نيز ايفا مي نمايد (مرزوقي، ۱۳۸۴ ). تربيت پذيری سياسی، فرايند طولانی و پيچيده يادگيری است كه طی آن افراد با ارزش ها و ايستارهای جامعه خويش آشنا می شوند. لذا در این مقاله به تبیین تربیت سیاسی، تربیت از دیدگاه امام خمینی، نظریه های تربیت سیاسی و عوامل جامعه پذیری افراد پرداخته شده است.
تجربه تحولات اجتماعی در گذشته نشان می دهد که رمز حیات و پایداری هر جامعه ای در گرو بینش سیاسی افراد آن جامعه است. یکی از عوامل برجسته و تأثیر گذار در جریان تربیت، معلمان هستند. یکی از مباحث نوپا و میان رشته ای که امروزه ذهن برخی از محققان و سیاسیون را به خود مشغول ، مسئله تربیت سیاسی است. تربیت سیاسی، مهم ترین نوع تربیت است که در تحقق اهداف مادی و معنوی جامعه نقش اساسی دارد.
یکی از مشکلات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی جامعه ایران، غفلت از جامعه پذیری و گسست نسل های مختلف با آموزه ها و هنجارهای سیاسی و شکاف میان کارگزاران نظام با بخشی از جامعه )به خصوص نوجوانان و جوانان( است. عدم توجه به این امر باعث فزونی بی اعتنایی جوانان نسبت به سرنوشت کشور و آسیب پذیری آنان در برابر تبلیغات نادرست دشمنان می شود.
در این مقاله،تربیت، تربیت سیاسی،مؤلفه های تربیت سیاسی از دیدگاه امام خمینی( ره)، ارکان تربیت سیاسی و سپس بیانات و نظرات جمعی از اساتید دانشگاه فرهنگیان و دبیران و معلمان مدارس بندرعباس درباره ی شایستگی ها ومهارت های مورد نیاز معلمان برای تربیت سیاسی که از طریق مصاحبه بدست آمده بیان می شود.
پوشیده نیست که دگرگونی بنیادی و پیشرفت چشمگیر در عالی ترین سطوح هر جامعه با هرگرایش ملی، سیاسی و اعتقادی نتیجه مستقیم تحول ریشه ای در یک رفتار پایه است: ” آموزش” تاثیر معلم همیشه تابع رفتار معلم و نتیجه آن است. نقش معلم دو معنا دارد: رفتار های مورد انتظار و رفتارهای بالفعل . در قرون وسطی (تکنو کراسی)، فرقه های مختلف نظریه های متفاوتی در مورد نقش معلم ارائه داده اند از جمله: رئالیسم، ایده ئالیسم، پراگماتیسم. در سال های اخیر هم که تمرکز در آموزش بیشتر بر احساس مسئولیت و تحلیل دقیق متغیر‌های مؤثر بر نتایج آموزشی است، نقش معلم به عنوان مؤثرترین نیروی موجود در مدرسه برای پیشرفت تحصیلی، اجتماعی و خلاقیت دانش آموزان به اثبات رسیده است.. مقاله حاضر در صدد است با چنین رهیافتی از موضوع و چشم اندازی دیگر، به نقش تربیتی معلم و اثرات آن در غالب فرقه‌های مختلف، ، بررسی ویژگی های معلم مؤثر و تاثیرگذار در عملکرد دانش‌آموزان در چهار قوه بینش، روش، منش و دانش، کمک به سلامت و بهداشت روانی آن‌ها و هدایت و جهت دهی در زمینه تربیت دینی و اعتقادی دانش آموزان بپردازد. و نهایتا گزاره‌های تجویزی برای تربیت معلمین توسعه یافته‌ی توسعه برانگیز ارائه نماید.
کلمات کلیدی: نقش معلم ,محتوای آموزشی, مسئولیت, پیشرفت,تربیت
جهان امروز دنیای اطلاعات، پیچیدگی های سیاسی-اجتماعی و گسترش ارتباطات است به گونه ای که مرزها پشت سر نهاده شده و دنیا را همانند یک شبکه اجتماعی به هم متصل کرده است. این مطلب بسیاری از جنبه های زندگی ما و به ویژه نسل جدید را تحت تاثیر قرار داده است. دانش آموزان سرمایه ها و آینده سازان کشور هستند به همین دلیل وظیفه یک معلم هوشیار و متعهد این است که در تربیت سیاسی و اجتماعی دانش آموزان به نحوه موثر و شایسته ای اثر گذار باشد و به گونه ای دانش آموزان را تربیت کند که خود بتوانند در این دنیای بزرگ مسائل و چالش های پیش رویشان را بشناسند و در مسائل سیاسی و اجتماعی جامعه خود آگاهانه و با بصیرت شرکت داشته باشند. برای دستیابی به این مهم معلم باید از مهارتها و شایستگی هایی از جمله افزایش اطلاعات در همه زمینه ها، مهارت برقراری ارتباط موثر، به روز بودن و آگاه بودن به مسائل روز، مهارت مشارکت دادن دانش آموزان در کار گروهی و داشتن بصیرت سیاسی و اجتماعی برخوردار باشد که دستیابی به این نتیجه خود دقت در امر گزینش معلمان با بصیرت، برقراری جلسات هم اندیشی معلمان، فراهم ساختن فضای آشنایی دانشجو-معلمان با مسائل سیاسی و اجتماعی روز و برگزاری دوره های آموزشی جهت تقویت بصیرت معلمان در حین خدمت را می طلبد.
انسان موجودی اجتماعی و سیاسی است و اجتماعی و سیاسی بودن یکی از جنبه های روانی وی می باشد, مدرسه اولین اجتماعی است که افراد بعد از خانواده وارد آن می شوند, در این محیط روابط اجتماعی و سیاسی آن ها ارتقا می یابد, دانش آموزان در محیط مدرسه افکار و رفتار و شخصیت خود را بازنگری می کنند و شخصیت خود را در قالبی مناسب تر و بهتر بروز می دهند, در کادر مدرسه “معلم” عنصری می باشد که نقش ویژه در اجتماعی سیاسی کردن دانش آموزان دارد, دانش آموزان نیز بیشتر تحت تاثیر معلم خود می باشند,در این مقاله به بررسی نقش اجتماعی و سیاسی معلم در تربیت دانش آموزان پرداخته ایم که به شرح زیر بیان می شود.
کلیدواژه : تربیت, تربیت اجتماعی, تربیت سیاسی, نقش معلم